W dniu 31 marca 2023 roku uczniowie klasy II b ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Kamiennej Górze, członkowie Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych, wybrali się na krajoznawczą wycieczkę do Chełmska Śląskiego włączając się do „Cyklu imprez turystyczno-krajoznawczych dla dzieci i młodzieży szkolnej z terenu Gminy Miejskiej Kamienna Góra” organizowanym dla nich przez Zarząd Oddziału Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych w Kamiennej Górze przy wsparciu finansowym Gminy Miejskiej Kamienna Góra.
Kamiennogórscy drugoklasiści po przyjeździe do Chełmska Śląskiego minibusem EUROTRANSU udali się do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego im. Tkaczy Chełmskich, gdzie spotkali się z Szczepanem Zającem – pedagogiem specjalnym, który zaprosił ich do Ekomuzeum historii szkoły i Chełmska Śląskiego. Po wejściu do wyremontowanej na potrzeby Ekomuzeum szkolnej sali ich wzrok przykuły liczne eksponaty związane z historią szkoły, z najcenniejszym dziennikiem szkolnym z 1945 r. Kamiennogórscy drugoklasiści z dużą ciekawością oglądali prezentowane przez miłego gospodarza wybrane eksponaty, które przybliżały im szkolne czasy gdy nie było jeszcze internetu, komputerów, laptopów oraz tablic multimedialnych. Wśród nich były m.in. szkolna waga z pomiarem wzrostu, stare radia, taśma magnetofonowa, projektory przeźroczy, gramofony z płytami winylowymi, magnetowid i kasetę VHS z odtworzonym fragmentem filmu, telefony tarczowe, szkolna ławka, projektor filmowy z 30-minytowym filmem, mundurek szkolny oraz harcerski, piórniki, pióro gęsie, pióra ze stalówką na atrament, kałamarze, strugaczki, maszyny do pisania oraz liczną kolekcję starych zdjęć wykonanych różnymi technikami np. na szkle oraz różnorodne uczniowskie tarcze (szkoły, wzorowy uczeń, dyżurny), książeczki SKO (Szkolnej Kasy Oszczędności), mikroskop, dziennik lekcyjny, „kroniki klasowe”, „uczniowskie pamiętniki” z wpisami kolegów i nauczycieli, wrotki oraz drewniane narty. Gospodarz szkolnego ekomuzeum opowiadał im jak dawniej wyglądały lekcje i praca nauczyciela prezentując im „dawne pomoce naukowe”. Zwiedzając Ekomuzeum zobaczyli także Elementarz Falskiego, który służył wielu pokoleniom uczniów w nauce czytania i pisania. Zainteresowała ich również czerwona Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. W oszklonych gablotach mogli zobaczyć również cenne pamiątki związane z historią Chełmska Śląskiego i jego mieszkańców, w tym bardzo cenne akty notarialne chełmskiego ratusza z 1800 r.
Bardzo ciekawym elementem spotkania ze szkolną przeszłością była możliwość pisania gęsim piórem czy piórami ze stalówką. Liczne grono uczniów zainteresowało się możliwością pisania przy użyciu różnych maszyn do pisania, „zatelefonowania” dawnym telefonem lub wykonanie stempli dawnymi pieczątkami, a także pokolorowania obrazków. Wszystkie wykonane przez siebie prace mogli zabrać ze sobą jako pamiątkę z pobytu w ciekawym szkolnym ekomuzeum. Wielu z nich zainteresowało się także prezentowanymi przez Szczepana Zająca – edukatora Ekomuzeum dawnych gier i zabaw, a radość z osiągniętego sukcesu była wielka. Wszyscy chętnie przy pomocy „dawnej wagi” zmierzyli swój wzrost, a najwyższa w klasie ma 144 cm, a w rolę „szkolnej higienistki” wcielił się Szczepan Zając. Ponadto młodzi kamiennogórzanie wpisali się do księgi pamiątkowej Ekomuzeum. Na zakończenie bardzo ciekawego spotkania ze „szkolną przeszłością” zostali zaproszeni do „królestwa Damiana Skorupińskiego” – pracowni muzycznej z bardzo interesującym wystrojem wnętrza, w którym mili gospodarze przygotowali dla nich słodką niespodziankę w postaci bukietu lodów z kakaową rurką, a jedna z uczestniczek stwierdziła, że to „najlepsza wycieczka”. Po „lodowej konsumpcji” zrobili sobie pamiątkowe zdjęcie klasowe z przemiłym gospodarzem – Szczepanem Zającem – jednym z pomysłodawców i architektów, wraz z Damianem Skorupińskim, powstania interesującego Ekomuzeum „szkoły z przeszłością”, miejsca tętniącego dawnym, szkolnym życiem, które jest warte polecenia oraz zwiedzenia przez młodzież szkolną powiatu kamiennogórskiego i nie tylko nią. itlera”H
Po opuszczeniu murów ZS-P im. Tkaczy Chełmskich podjechali do okazałego kasztanowca białego na ul. Sądeckiej 28 objętego ochroną prawną jako pomnik przyrody, którego pień ma 372 cm w obwodzie, ale nie jest oznakowany zieloną tabliczką „Pomnik Przyrody”. Po wspólnym zdjęciu z pomnikiem przyrody w tle „ per pedes” dotarli do „Zespołu 12-stu Apostołów” - drewnianych podcieniowych domów tkaczy zbudowanych w 1707 r. przez cystersów z Krzeszowa dla tkaczy lnu, którzy zostali sprowadzeni z Broumowa w Czechach. W jednym z nich znajduje się Izba Tkacka Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Chełmska Śląskiego. W podcieniach domków powitała ich Teresa Sobala, która zaprosiła „małych tkaczy” do Izby Tkackiej znajdującej się w trzecim z Apostołów – Jakubie. Po wejściu zobaczyli w pierwszej wnęce figurę cystersa. W głównej części izby zobaczyli liczne eksponaty tkackie, a ich wzrok przykuły makiety drewnianych domków tkaczy oraz domy „4 Ewangelistów”.
Następnie Teresa Sobala podczas interesującej prelekcji zapoznała ich z dziejami tkactwa ludowego w Chełmsko Śląskim oraz przeznaczeniem poszczególnych pomieszczeń domu tkacza, które były szczegółowo zaprojektowane przez cystersów z Krzeszowa, a Chełmsko Śląskie było ich własnością do 1810 r., a „mali tkacze” obliczyli, że mają one już 316 lat. Słuchając opowiadania dowiedzieli się, że cystersi wnieśli ogromny wkład w rozwój tkactwa na Śląsku. Ponadto usłyszeli od prowadzącej warsztaty, że pierwotnie wybudowano 17 domów tkaczy, gdyż oprócz zespołu jedenastu domków tkaczy „Dwunastu Apostołów”, których imiona odczytał jeden z uczniów (Piotr, Andrzej, Jakub, Jan, Filip, Bartłomiej, Mateusz, Tomasz, Jakub syn Alfeusza, Szymon oraz Juda) powstały także domy tzw. czterech Ewangelistów (Marek, Jan, Łukasz i Mateusz), Dom bez podcieni (Maciej) oraz „12 Apostoł – Judasz”. Domy zostały wybudowane nad potokiem na południowym zboczu gór. W takim domku mieszkała 10-osobowa rodzina tkacza, która bardzo ciężko pracowała, a ludność Chełmska Śląskiego przez długie lata zajmowała się tkactwem. Nasiona lnu siano do 8 maja, a po 10 kolejnych tygodniach następował czas zbioru lnianych plonów. W trakcie swobodnej dyskusji wymienili dwa rodzaje roślin włóknistych (len, bawełna) oraz usłyszeli o konopiach siewnych, a także wełnie – włóknie odzwierzęcym. W Izbie Tkackiej mogli zobaczyć znajdujące się w niej różnorodne narzędzia (m.in. międlico-cierlicę, szczotki do czesania lnu, wrzeciona, kołowrotki oraz krosno poziome), używane do produkcji tkanin.
Następnie drugoklasiści przystąpili do zajęć warsztatowych „Od posiania do utkania” Słuchając opowiadania Teresy Sobali o Kreciku poznawali kolejne czynności związane z obróbką lnu, a także mieli możliwość samodzielnego, pod okiem prowadzącej zajęcia, poznania na czym polegało międlenie i cierlenie oraz zobaczyli na czym polegało czesanie lnu, który w dotyku był miękki jak włosy. Każde z nich mogło również samodzielnie dotknąć wiązki lnu oraz spróbować jak smakują jego nasiona. Wiele radości sprawił im pokaz „siania lnu”. W trakcie międlenia wiązek lnu pod cierlico-międlicą usypywała się coraz większa ilość paździerzy, od których swoją nazwę zaczerpnął jeden z miesięcy – październik. Ponadto wszyscy uczestnicy bardzo ciekawych zajęć warsztatowych przekonali się jak trudną czynnością jest prawidłowe skręcenie nici lnianych. Część z nich zabrała ze sobą nasiona lnu oraz nitkę lnianą na pamiątkę pobytu w Izbie Tkackiej. Dużą ciekawość wśród uczniów wzbudziło, mające 250 lat, drewniane krosno poziome, które służyło tkaczowi do produkcji tkaniny. Wszystkie czynności przy jego obsłudze były wykonywane przez tkacza przy pomocy rąk oraz nóg. Po naciśnięciu podnóżków stopami, nicielnice podnosiły grupę nici osnowy, tworząc przesmyk, przez który przeprowadzano wątek (zespół nici biegnących w poprzek tkaniny, prostopadle do kierunku nici osnowy), który bardzo chętnie dobijali bidłem. W trakcie tej czynności wątek łączył się z osnową tworząc tzw. splot tkacki. Ostatnią czynnością tkacką poznaną i próbowaną przez uczestników wycieczki było wspólne wykonanie fragmentu tkaniny lnianej, co sprawiło im wiele radości.
Na zakończenie swojego pierwszego spotkania z historią tkaczy chełmskich znaleźli jeszcze czas na drobne zakupy lnianych pamiątek. Po zrobieniu sobie klasowego, pamiątkowego zdjęcia z Teresą Sobalą z domkami tkaczy w tle podziękowali Jej za zajęcia ciekawe wiadomości o historii tkaczy chełmskich, aktywizujące ich warsztaty oraz mile spędzony czas w „Zespole 12-stu Apostołów” w Chełmsku Śląskim. W drodze powrotnej na chełmski rynek, który jest pozostałością jego miejskiej przeszłości, zobaczyli jeszcze dwa domy nawiązujące swoim wyglądem do nieistniejącego już drewnianego domku Mateusza – jednego z 4 Ewangelistów oraz górujący nad rynkiem kościół św. Rodziny. Stąd minibusem EUROTRANSU pełni wrażeń oraz w wesołych nastrojach ruszyli w drogę powrotną do Kamiennej Góry.
Opiekunami młodych krajoznawców byli Paulina Kuliś – wychowawczyni klasy, Magdalena Etryk - logopeda oraz Jerzy Rubach – Nauczyciel Kraju Ojczystego oraz Honorowy Członek PTSM.
