Do czasu kiedy istnieje między małżonkami wzajemne zainteresowanie, miłość, szacunek, uczciwość i wola bycia razem, pojawiające się problemy czy spory małżonkowie rozwiązują sami. Wzajemne ustępstwa, kompromisy, relacja oparta na przyjaźni i miłości, dają szansę na zbudowanie trwałego związku. Niekiedy jednak bywa że między wydawałoby się bliskimi osobami dochodzi do emocjonalnego i fizycznego oddalenia. Samotność w związku, toksyczne relacje, a także przemoc psychiczna lub fizyczna powodują, że małżonkowie decydują się na podjęcie trudnej decyzji o rozwodzie.
Często słyszymy, że Sąd orzekł rozwód z wyłącznej winy męża, czy też z wyłącznej winy żony albo orzekł rozwód bez orzekania o winie, czy też orzekł o winie obojga małżonków. Sąd orzekając rozwód orzeka o tym, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia małżeńskiego. Na zgodne żądanie małżonków Sąd zaniecha orzekania o winie rozkładu pożycia małżeńskiego, wówczas nastąpi skutek taki, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Czym jest zatem wina?
W ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie znajdziemy definicji legalnej pojęcia winy. Definicję taką wypracowało orzecznictwo sądowe i piśmiennictwo. Nie wdając się w szerokie rozważania należy wskazać, że pojęcie winy obejmuje elementy obiektywne i subiektywne.
Sąd rozważa przede wszystkim element obiektywny winy, a zatem czy małżonek naruszył obowiązki ustawowe lub obowiązki wynikające z zasad współżycia społecznego. Obowiązki ustawowe to w szczególności wzajemna pomoc, wierność, lojalność, wspólne pożycie, współdziałanie dla dobra rodziny. Natomiast naruszeniem tych zasad jest klasyczna zdrada małżonka, opuszczenie rodziny, naruszanie nietykalności fizycznej małżonka, nałogi. Takie zachowanie jest nie tylko sprzeczne z normami moralnymi, ale także prawnymi, nosi zatem cechy bezprawności.
Dodatkowo Sąd ocenia naganność zachowań, ale na tle danych okoliczności. Sąd bada również czy dane zachowanie było umyślne czy nie umyślne, oraz też istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zachowaniem małżonka, a rozkładem pożycia małżeńskiego.
Czy zatem każde zawinione zachowanie będzie świadczyło o winie małżonka?
Otóż nie. Nie jest tak, że każde zachowanie obiektywnie zawinione będzie przesądzało o winie małżonka.
Przykład: mąż w roku 2001 opuścił rodzinę, wyjechał bez uzgodnienia z żoną za granicę i od tego czasu nie utrzymywał kontaktów osobistych i gospodarczych z żoną. Oświadczył, że nie zamierza wrócić do rodziny. W roku 2007 żona w trakcie trwania małżeństwa związała się z innym mężczyzną. Czy w takiej sytuacji można przypisać winę za rozkład pożycia małżeńskiego żonie, skoro związała się z innym mężczyzną? ?Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za rozkład.? (SN z 28 września 2000r. IV CKN 112/00). Ważne jest zatem ustalenie, kiedy doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Co istotne, ustawie nie jest znane pojęcie winy większej lub mniejszej, dla jej przypisania wystarczy bowiem każde zachowanie strony, które zasługuje na negatywną ocenę i które w jakimkolwiek stopniu przyczyniło się do rozkładu pożycia małżeńskiego.
Rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi wyrazi zgodę na rozwód albo gdy odmowa jego zgody na rozwód jest danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
W sytuacji, gdy Sąd będzie orzekał o winie obojga małżonków, bądź powstrzyma się od orzekania o winie małżonków, wówczas małżonkowie mogą dochodzić alimentów od siebie nawzajem, ale tylko w sytuacji niedostatku. Alimenty można dochodzić w ciągu 5 lat od orzeczenia rozwodu.
Jeżeli Sąd orzeknie rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków, małżonek niewinny nie będzie musiał wykazywać niedostatku, lecz jedynie istotne pogorszenie swojej sytuacji majątkowej.
Joanna Olszak
radca prawny
Masz pytanie do prawnika?
Napisz do nas: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.