Zadatek to często stosowane postanowienie umowne, którego celem jest zmobilizowanie stron do wykonania umowy. Zadatek co do zasady może być zastrzeżony w każdej umowie obligacyjnej, a ponadto w umowach przedwstępnych i ramowych. Instytucję zadatku reguluje art. 394 kodeksu cywilnego (tj. Dz.U.2017, poz. 459 z późn. zm.). Art. 394 k.c. jest przepisem względnie wiążącym, co oznacza, że strony w umowie mogą odmiennie ustalić zasady zadatku.

Z reguły zadatek wręczony przy zawarciu umowy ma takie znaczenie, że w przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może od umowy odstąpić i zachować otrzymany zadatek. Jeżeli strona sama dała zadatek, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. Jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Co istotne, powszechnie uważa się, że przedmiot wręczony tytułem zadatku stanowi surogat odszkodowania za niewykonanie umowy. Nie ma jednak przeszkód, aby wzmocnić umowę poprzez zastrzeżenie kary umownej obok zadatku na wypadek niewykonania umowy. W takiej sytuacji wierzyciel ma prawo wyboru, czy skorzystać z klauzuli zadatku, czy kary umownej.

Masz pytanie do prawnika?
Napisz do nas: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Joanna Olszak
radca prawny